Co to jest kriolezja kręgosłupa?

Kriolezja (krioneuroliza, krioanalgezja) to metoda leczenia bólu polegającą na zablokowaniu przewodzenia impulsów nerwowych poprzez miejscowe zamrożenie nerwu. Powoduje to zniesienie odczuwania bólu w danym obszarze ciała.

Kriolezja jest zabiegiem odwracalnym – nie niszczy struktury nerwu oraz pozbawiona jest ogólnoustrojowego działania ubocznego. Kriolezja zalicza się do tzw. metod sonochirurgicznych (mało inwazyjnych). Przeprowadzana jest przez specjalistę leczenia bólu pod uważną, ciągłą kontrolą głowicy ultrasonograficznej (USG). Użycie USG powoduje, że zabieg jest celowany na konkretny nerw zaopatrujący czuciowo daną okolicę czy staw.

Zabieg kriolezji kręgosłupa jest doskonałą alternatywą dla osób przewlekle stosujących leki przeciwbólowe. Stwarza również nowe możliwości dla chorych czekających na operację kręgosłupa – nie tylko likwiduje ból, pozwalając na spontaniczne zwiększenie aktywności, ale również pozwala na wdrożenie intensywnej rehabilitacji. Dzięki eliminacji bólu i celowanym zabiegom fizjoterapeutycznym części naszych Pacjentów udaje się uniknąć zabiegu operacyjnego.

Zabieg polega na wprowadzeniu w okolicę odpowiedniego nerwu cienkiej sondy. Reakcja zamrażania spowodowana jest gwałtownym rozprężeniem dwutlenku węgla wewnątrz sondy – gaz znajduje się wewnątrz sondy dzięki czemu nie zachodzi ryzyko niepożądanej reakcji będącej wpływem gazu bezpośrednio na organizm Pacjenta. Końcówka sondy obniża swoją temperaturę do ok -70 st. C.

Brak efektów ubocznych i działań ogólnoustrojowych pozwala na wielokrotne stosowanie kriolezji u tej samej osoby bez wywołania jakichkolwiek niepożądanych skutków.

Kriolezja kręgosłupa znajduje zastosowanie w leczeniu i likwidacji bólu w następujących przypadkach:

• zespoły bólowe kręgosłupa lędźwiowego
• zespoły bólowe kręgosłupa piersiowego
• ból stawu krzyżowo-biodrowego

Wskazania do zabiegu kriolezji kręgosłupa

Zabieg kriolezji kręgosłupa lędźwiowego stosowany jest głównie w przypadku przewlekłego bólu, który nie reaguje na konwencjonalne metody leczenia. Wskazania do wykonania tej procedury obejmują:

1. Dyskopatia i ból pochodzenia dyskowego: ból pochodzący bezpośrednio z uszkodzonego dysku międzykręgowego. Kriolezja może być używana, gdy inne metody leczenia, takie jak leki przeciwbólowe, fizjoterapia czy blokady nerwów, nie przynoszą ulgi.
2. Podrażnienie nerwu: kiedy nerwy w kręgosłupie lędźwiowym są uszkodzone lub podrażnione np. w wyniku zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa lub przepukliny dysku.
3. Ból po zabiegu chirurgicznym: u niektórych pacjentów, nawet po operacji kręgosłupa, może utrzymywać się ból, znany jako ból pooperacyjny lub zespół po laminektomii. W takich wypadkach kriolezja kręgosłupa również często jest skuteczna.
4. Ból kręgosłupa związany z zespołem korzeniowym: gdy korzenie nerwowe wychodzące z kręgosłupa są uciskane lub uszkodzone, co może prowadzić do bólu, drętwienia, mrowienia lub słabości w nogach.
5. Ból przewlekły niejasnego pochodzenia: w niektórych przypadkach, gdy dokładna przyczyna bólu nie jest jasna, ale istnieje podejrzenie, że ma ono związek z nerwami w obrębie kręgosłupa.

Wykonanie zabiegu kriolezji następuje po kwalifikacji polegającej na badaniu klinicznym, wykonaniu blokady diagnostycznej oraz ocenie badań radiologicznych. 

Blokada diagnostyczna pozwala realnie ocenić wynik planowanego zabiegu kriolezji kręgosłupa. Po blokadzie oczekujemy szybkiego zmniejszenie poziomu dolegliwości. Działanie blokady jest krótkoterminowe, natomiast efekt kriolezji utrzymuje się średnio przez 12 miesięcy lub dłużej.

Kriolezja czy termolezja kręgosłupa – jaka jest różnica?

Zabiegi kriolezji i termolezji kręgosłupa lędźwiowego są dwoma różnymi metodami leczenia przewlekłego bólu kręgosłupa. Obie stosuje się w celu redukcji bólu przez zmianę funkcji nerwów przewodzących ból. Kluczową różnicą między tymi dwoma metodami jest sposób, w jaki wpływają one na nerwy:

1. Kriolezja kręgosłupa lędźwiowego:
   • Metoda działania
     kriolezja używa ekstremalnie niskich temperatur, aby „zamrozić” nerwy odpowiedzialne za przekazywanie sygnałów bólowych do mózgu. Zazwyczaj stosuje się ciekły azot lub dwutlenek węgla, które przez specjalnie zaprojektowaną igłę są dostarczane bezpośrednio do miejsca leżącego w pobliżu nerwu.
   • Efekty
     Proces kriolezji powoduje tymczasowe uszkodzenie nerwu, blokując jego zdolność do przekazywania sygnałów bólowych. W efekcie pacjent odczuwa ulgę w bólu.

2. Termolezja kręgosłupa lędźwiowego:
   • Metoda działania
     Termolezja, znana również jako termokoagulacja radiowa, używa ciepła wygenerowanego przez prąd o wysokiej częstotliwości do celowanego zniszczenia zakończeń nerwów przewodzących ból. Wysoka temperatura powoduje trwałe uszkodzenie nerwu w kontrolowany sposób.
   • Efekty
     Uszkodzenie nerwu przerywa przewodzenie sygnałów bólowych, co również skutkuje redukcją bólu.

Podstawowe różnice:

• Temperatura
  Kriolezja używa niskich temperatur do zamrażania nerwów, podczas gdy termolezja używa wysokiej temperatury do ich „spalenia”.
• Typ uszkodzenia nerwu
  Kriolezja powoduje czasowe uszkodzenie poprzez zamrożenie – następnie nerw regeneruje się. Trwa to od kilku do kilkunastu miesięcy. Kriolezja tym samym nie powoduje trwałego uszkodzenia nerwu, a w razie potrzeby zabieg można powtórzyć. Termolezja z kolei powoduje trwałe uszkodzenie nerwu poprzez działanie wysokiej temperatury. 

Wybór między kriolezją a termolezją zależy od specyficznych potrzeb pacjenta, jego historii medycznej, a także od oceny lekarza specjalisty. Obie metody są skuteczne, jednak decyzja o wyborze konkretnej techniki powinna być podjęta po konsultacji z lekarzem specjalizującym się w leczeniu bólu.

Jaka jest skuteczność kriolezji kręgosłupa?

Kwalifikacja do zabiegu kriolezji następuje w trzech etapach:

• testy klinicznych, 
• badania obrazowe (RTG, MRI lub TK),
• blokada diagnostyczna

Blokada diagnostyczna to kluczowy element procedury zabiegu kriolezji. Polega na ostrzyknięcie pod kontrolą USG lekiem przeciwbólowym gałązki nerwowej odpowiedzialnej za produkcję bodźców bólowych. Zastosowanie ultrasonografii zapewnia odpowiednią precyzję wykonania. Jeżeli pacjent reaguje pozytywnie, czyli ból się zmniejsza, oznacza to pełne wskazania do zabiegu kriolezji. W takim wypadku skuteczność zabiegu kriolezji wynosi około 90%

Dla kogo zabieg kriolezji kręgosłupa?

Kriolezja w ortopedii i medycynie sportowej jest stosowana przede wszystkim do leczenia różnych rodzajów bólu oraz niektórych stanów zapalnych tkanki miękkiej. Oto główne zastosowania kriolezji w tych dziedzinach:

• Bóle kręgosłupa: w leczeniu przewlekłego bólu kręgosłupa, szczególnie w przypadkach bólu pochodzenia nerwowego, kriolezja kręgosłupa może być stosowana do wyłączenia funkcji nerwów przewodzących ból przynosząc pacjentom ulgę.
• Ból stawów: kriolezja może być używana do leczenia przewlekłego bólu stawów, zwłaszcza w przypadkach, gdzie inne metody leczenia, takie jak farmakoterapia czy fizjoterapia, okazały się nieskuteczne. Może to dotyczyć różnych stawów, w tym kolan, bioder, czy barków.
• Zapalenie ścięgien i rozcięgien: choroby takie jak zapalenie ścięgien (tendinitis) lub zapalenie rozcięgna podeszwowego mogą być leczone za pomocą kriolezji, która pomaga zmniejszyć ból i stan zapalny poprzez wyłączenie nerwów przewodzących sygnały bólowe.
• Zespoły bólowe pochodzenia nerwowego: kriolezja może być również skuteczna w leczeniu bólów neuropatycznych, takich jak neuralgia nerwu trójdzielnego czy zespół bolesnego barku, gdzie tradycyjne metody leczenia mogą nie przynosić oczekiwanych rezultatów.
• Choroby zwyrodnieniowe stawów: w pewnych przypadkach, w leczeniu bólu związanego z chorobami zwyrodnieniowymi stawów, jak osteoarthritis, kriolezja może być wykorzystywana jako alternatywa lub uzupełnienie innych metod leczenia w celu zmniejszenia objawów bólowych.
• Nadmierne unerwienie tkankowe: w przypadkach, gdzie dochodzi do nadmiernego unerwienia tkanki, jak w keloidach czy pewnych rodzajach blizn, kriolezja może pomóc w redukcji bólu poprzez uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych za przekazywanie sygnałów bólowych.

Kriolezja jest mało inwazyjną metodą leczenia, szczególnie atrakcyjną dla:

• pacjentów poszukujących alternatyw dla inwazyjnych procedur chirurgicznych
• pacjentów oczekujących szybszej rekonwalescencji i sprawnego powrotu do aktywności

Ile zwolnienia L4 jest wymagane po zabiegu kriolezji kręgosłupa?

Zabiegi kriolezji kręgosłupa przeprowadza się w trybie ambulatoryjnym – bezpośrednio po zabiegu pacjent może opuścić klinikę i udać się do domu.

Leczenie kręgosłupa metodą kriolezji nie wymaga przebywania na zwolnieniu lekarskim. 

Jeśli pacjent obawia się odczuwania dyskomfortu pleców po zabiegu kriolezji, który mógłby przeszkadzać mu w czynnościach zawodowych powinien zgłosić prośbę do lekarza prowadzącego w celu wystawienia zwolnienia lekarskiego. 

Kwalifikacja do zabiegu kriolezji kręgosłupa

Kwalifikacja do kriolezji odbywa się na pierwszej wizycie w klinice i obejmuje kilka obszarów:

• wywiad chorobowy i dotychczasowa historia leczenia
• badanie kliniczne
• ocena badań obrazowych
• blokada diagnostyczna do zabiegu kriolezji.

Blokada diagnostyczna jest ważnym i niezbędnym elementem kwalifikacji do zabiegu. Za pomocą blokady lekarz oceni jaki efekt przeciwbólowy przyniesie wykonanie kriolezji. Analogicznie pacjent ma możliwość ocenić czego może spodziewać się po wykonaniu zabiegu kriolezji i podjąć świadomą decyzję o leczeniu.

Jak się przygotować do zabiegu kriolezji kręgosłupa? 

Przeprowadzenie zabiegu kriolezji w obrębie kręgosłupa nie wymaga specjalnego przygotowania. Jedyne zalecenia mogą dotyczyć stosowania niektórych leków (przeciwzapalnych, przeciwzakrzepowych) – lekarz wyda stosowne rekomendacje w czasie wizyty kwalifikacyjnej. 

Po zabiegu pacjent powinien wrócić do domu w miarę wygodnej pozycji – jeśli planowana jest dłuższa podróż samochodem warto przyjechać na zabieg z drugą osobą, która będzie kierowała autem. 

Dokładne instrukcje mogą się różnić w zależności od konkretnego przypadku i lekarza przeprowadzającego zabieg, więc ważne jest, abyś dokładnie ich przestrzegał. 

Korzyści z zabiegu kriolezji kręgosłupa

Pacjent cierpiący na bóle pleców może oczekiwać po zabiegu kriolezji kręgosłupa szeregu korzyści. Szczególnie, gdy tradycyjne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanej ulgi. Oto kilka kluczowych korzyści wynikających z zastosowania kriolezji w leczeniu bólu pleców:

1. Redukcja bólu – kriolezja skutecznie blokuje przewodnictwo nerwowe odpowiedzialne za odczuwanie bólu, co może prowadzić do znacznej i czasami natychmiastowej ulgi w bólu. Efekt ten jest wynikiem zamrażania i tymczasowego uszkodzenia nerwów przewodzących ból.
2. Minimalna inwazyjność – procedura jest mało inwazyjna w porównaniu do innych metod oraz oczywiście operacji chirurgicznych, co oznacza mniejsze ryzyko powikłań, takich jak infekcje czy krwawienia.
3. Krótszy czas rekonwalescencji – pacjenci szybko wracają do codziennych aktywności po zabiegu kriolezji. Minimalna inwazyjność zabiegu sprawia, że po kriolezji nie ma potrzeby przebywania na zwolnieniu lekarskim. 
4. Alternatywa dla leków przeciwbólowych – kriolezja może zredukować lub całkowicie wyeliminować potrzebę stosowania leków przeciwbólowych, co jest szczególnie istotne dla osób, które mogą doświadczać negatywnych skutków ubocznych leczenia farmakologicznego, w tym uzależnienia od opioidów.
5. Ograniczone uszkodzenie tkanek – ponieważ procedura koncentruje się na precyzyjnym miejscu, ryzyko przypadkowego uszkodzenia otaczających zdrowych tkanek jest bliskie zeru.
6. Możliwość powtarzania zabiegu – w razie potrzeby zabieg może być powtarzany, co jest pomocne w przypadkach przewlekłego bólu pleców.
7. Wyższa jakość życia – poprzez skuteczną kontrolę bólu, kriolezja może znacząco poprawić jakość życia pacjenta, umożliwiając mu większą aktywność fizyczną i lepsze ogólne samopoczucie.

Do jakiego lekarza udać się na zabieg kriolezji?

Kriolezję kręgosłupa przeprowadza lekarz ortopeda lub neurochirurg specjalizujący się w mało inwazyjnych metodach leczenia bólu kręgosłupa lędźwiowego. 

W rękach doświadczonego lekarza jest to skuteczne narzędzie zmniejszające objawy bólowe. Jednak jego zastosowanie wymaga użycia specjalistycznego sprzętu do monitorowania precyzji zabiegu. W tym celu w czasie zabiegu kriolezji kręgosłupa lekarz musi wykorzystać ultrasonograf (zabieg pod kontrolą USG) lub zabiegowy aparat rentgenowski tzw. ramię C (zabieg pod kontrolą RTG). Zatem skuteczny zabieg kriolezji może wykonać tylko doświadczony lekarz specjalista posługujący się sprawnie narzędziami do diagnostyki obrazowej (USG, RTG).