Kolarz u fizjoterapeuty

Fizjoterapeuta w kontekście kolarstwa, najczęściej kojarzy się z członkiem zespołu zawodowej grupy, który jest odpowiedzialny za masowanie zawodników… Nie należy jednak mylić fizjoterapeuty z masażystą!

Najogólniej mówiąc fizjoterapeuta to specjalista zajmujący się rozwijaniem, utrzymywaniem i przywracaniem maksymalnych zdolności ruchowych i funkcjonalnych. W kolarstwie, jak i innych dyscyplinach sportu fizjoterapeuta, będzie zajmował się szeroko rozumianą ochroną zdrowia zawodników.

Fizjoterapeuta sportowy w swoim warsztacie posiada znacznie więcej (niż tylko masaż) narzędzi do realizacji tego celu, a są to m.in.: terapia manualna, trening medyczny, taping (różne metody plastrowania), zaopatrzenie ortopedyczne (ortezy, stabilizatory itp.), zabiegi fizykalne (laser, ultradźwięki, pole magnetyczne, …), edukacja zawodnika.

Fizjoprofilaktyka to zakres działań fizjoterapeuty skupiony na zapobieganiu kontuzji. Zdrowy (bezobjawowy) kolarz może wynieść wiele korzyści z wizyty u fizjoterapeuty. Głównymi środkami prewencji urazów, którymi dysponuje fizjoterapeuta są: nauka prawidłowej rozgrzewki oraz odpowiedniego postępowania w okresie „stygnięcia”, korekta błędów w technice jazdy (symetria siedzenia na rowerze i pedałowania, osiowość ustawienia kończyn dolnych, stabilność tułowia, eliminacja przyruchów, …), wychwycenie błędów sprzętowych (ustawienie roweru, ocena używanych butów (ew. wkładek) i ustawienia bloków, rodzaju siodła, chwytów kierownicy, …), programowanie odnowy biologicznej, ustalenie planu ćwiczeń „wyrównujących” obciążenia, jakie narząd ruchu znosi w czasie jazdy na rowerze oraz indywidualnych ćwiczeń profilaktycznych w przypadku istniejących zaburzeń, których kolarz nie jest świadomy, bo nie dają jeszcze objawów, a w bliższej lub dalszej przyszłości może z ich powodu cierpieć ból i być zmuszonym do pauzowania w treningach rowerowych.
Szczególnie młodzi bikerzy rozpoczynający swoją kolarską przygodę, a nade wszystko ci myślący o zawodniczej karierze w przyszłości, powinni odbywać regularne kontrole fizjoterapeutyczne (raz na 6-12 miesięcy) w celu jak najwcześniejszego wykrycia początkowych (bezobjawowych) stadiów rozwoju zaburzeń w funkcjonowaniu narządu ruch i natychmiastowego podjęcia działań terapeutycznych (często będą to jedynie 2-3 ćwiczenia do samodzielnego wykonywania w domu). Może to uchronić młodego zawodnika od przyszłych konsekwencji na poziomie zdrowotnym i sportowym. Kwestię fizjoprofilaktyki podsumować można krótko: lepiej (i łatwiej) zapobiegać niż leczyć!

Jeżeli jednak ból się już pojawił (uraz przeciążeniowy), kolarz doznał urazu ostrego (złamanie, skręcenie stawu, …) lub przeszedł zabieg chirurgiczny (nie konieczne ortopedyczny) fizjoterapeuta zajmuje się usprawnianiem pacjenta-kolarza pod kątem powrotu na rower. Przejście przez proces rehabilitacji ortopedycznej i specyficznej rehabilitacji sportowej jest konieczny dla bezpiecznego powrotu do sportowej jazdy na rowerze. Każdy uraz i każdy ból jaki odczuwamy skutkuje zmianą naszych strategii motorycznych – zmianą jakości ruchu. Rehabilitacja po kontuzji ma za zadanie przywrócić funkcjonowanie w zdrowych wzorcach ruchu. Jazda z bólem i niedoleczonymi kontuzjami (ustąpienie bólu nie jest wyznacznikiem zakończonej terapii!) wpychają zawodnika w spiralę zaburzeń funkcjonalnych i zmian strukturalnych, która z czasem staje się coraz trudniejsza do rozplątania.

Fizjoterapeuta dysponuje szerokim wachlarzem nie tylko technik leczniczych, ale również diagnostycznych. W zależności w jakim celu i w jakim stanie trafia na wizytę pacjent, terapeuta najpierw przeprowadza odpowiednie badanie. Pierwszą jego częścią jest zawsze wywiad, w którym pacjent udziela odpowiedzi na pytania dotyczące m.in. jego aktualnych dolegliwości, ogólnego stanu zdrowia oraz procesu treningowego. W dalszej kolejności fizjoterapeuta ocenia postawę badanego w statyce, ocenia ruch w funkcji chodu, biegu oraz przeprowadza podstawowe testy funkcjonalne mówiące o stabilności i koordynacji nerwowo-mięśniowej badanego. W przypadku kolarza, ważna jest oczywiście ocena pozycji i ruchu na rowerze. Oprócz globalnej oceny fizjoterapeuta przeprowadza również bardziej precyzyjne badanie manualne ruchomości poszczególnych stawów, siły i długości mięśni, mechaniki układu nerwowego, wykonuje specyficzne testy prowokacji i redukcji dolegliwości oraz przeprowadza badanie palpacyjnie. W kolarstwie, gdzie kolarz tworzy funkcjonalną całość ze swoim rowerem bardzo ważna jest ocena sprzętu, gdzie oprócz geometrii całego roweru w odniesieniu do anatomii i biomechaniki zawodnika, szczególnie istotne są trzy punkty „połączenia” kolarza z rowerem – 1: pedały/bloki/buty, 2: siodło, 3: kierownica/chwyty.

W kontaktach sportowca ze specjalistami zawodów medycznych ważne jest zrozumienie jego potrzeb i oczekiwań, dlatego dobrą radą dla kolarzy jest, aby powierzali swoje problemy zdrowotne lekarzom i fizjoterapeutom doświadczonym w pracy z aktywnymi sportowo ludźmi, aby w odpowiedzi na zgłaszane dolegliwości w czasie jazdy na rowerze nie otrzymać zbyt prostego rozwiązania problemu w stylu: „Proszę więc przestać jeździć na rowerze”.

Specyficznym dla naszego kraju utrapieniem są również niewykwalifikowane osoby trudniące się tzw. „kręgarstwem”, które często bazując jedynie na przekazywanych w ludowych tradycjach z pokolenia na pokolenie umiejętnościach ręcznego „leczenia” problemów bólowych narządu ruchu (szczególnie kręgosłupa) stanowią istotne zagrożenie dla pacjentów, w świadomości których ich działania nie różnią się od tych wykonywanych przez wykwalifikowanych w terapii manualnej fizjoterapeutów. Różnica polega oczywiście na tym, że za zabiegami wykonywanymi przez fizjoterapeutę manualnego stoi odpowiednia wiedza medyczna, a każdy przypadek przed wykonaniem zabiegu manualnego jest badany pod kątem zasadności zastosowania takich technik i ewentualnie istniejących przeciwwskazań do ich stosowania.

Fizjoterapeuta stanowi część zespołu sprawującego opiekę nad kolarzem. Dla utrzymania optymalnej formy sportowej i zdrowotnej zawodnika potrzebna jest sprawna współpraca pomiędzy różnymi specjalistami. Do grona najbliższych współpracowników fizjoterapeuty należą: lekarz ortopeda, lekarz medycyny sportowej, trener, fizjolog sportu, masażysta, dietetyk, bike fitter i psycholog.

Autor: Tomasz Sołowiński – koordynator zespołu fizjoterapeutów CRS Clinic,
Artykuł ukazał się 25-05-2015 w serwisie www.polskanarowery.pl.