Przepuklina kręgosłupa – objawy, przyczyny i metody leczenia

Przepuklina kręgosłupa to zaawansowana postać choroby dysku, która rozwija się stopniowo w wyniku długotrwałych przeciążeń, zmian zwyrodnieniowych oraz procesów degeneracyjnych w obrębie krążka międzykręgowego. Często nazywana jest potocznie „wypadnięciem dysku”, choć to określenie nie do końca oddaje mechanizm tego schorzenia. W rzeczywistości przepuklina jest konsekwencją wieloletniego procesu, który zaczyna się od stopniowego osłabienia struktury dysku i jego utraty elastyczności, a w najbardziej zaawansowanym stadium może prowadzić do poważnego ucisku na nerwy, wywołując silny ból oraz objawy neurologiczne.

Co to jest przepuklina kręgosłupa?

Aby zrozumieć, czym jest przepuklina krążka międzykręgowego, warto wiedzieć, jak zbudowany jest dysk. Krążki międzykręgowe znajdują się pomiędzy poszczególnymi kręgami i pełnią funkcję amortyzatorów – dzięki nim kręgosłup jest elastyczny i odporny na obciążenia. Zdrowy dysk składa się z zewnętrznej warstwy, czyli pierścienia włóknistego, oraz wewnętrznego jądra miażdżystego, które ma galaretowatą konsystencję.

Proces choroby dyskowej zaczyna się od stopniowej degeneracji krążka. Na skutek przeciążeń, nieprawidłowej postawy czy siedzącego trybu życia dochodzi do odwodnienia i osłabienia pierścienia włóknistego. W miarę pogłębiania się zmian dysk zaczyna tracić swoją pierwotną wysokość, a jego struktura staje się mniej elastyczna. W pierwszej fazie dochodzi do tzw. wypukliny – jądro miażdżyste zaczyna wywierać nacisk na osłabiony pierścień, ale jeszcze nie dochodzi do jego przerwania. To stadium często przebiega bezobjawowo lub powoduje jedynie sporadyczne bóle pleców.

W bardziej zaawansowanej fazie choroby dochodzi do pęknięcia pierścienia włóknistego, co powoduje, że jądro miażdżyste przemieszcza się na zewnątrz, wywołując ucisk na korzenie nerwowe. Właśnie ten stan określa się mianem przepukliny dysku. Jeśli fragment jądra miażdżystego oderwie się i dostanie do kanału kręgowego, mówimy o sekwestracji – to najbardziej zaawansowana i niebezpieczna postać schorzenia, która często wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.

Objawy przepukliny kręgosłupa

Przepuklina krążka międzykręgowego może dawać różne objawy, w zależności od jej lokalizacji oraz stopnia ucisku na nerwy. Najczęściej dotyczy odcinka lędźwiowego, ponieważ to właśnie ta część kręgosłupa jest najbardziej obciążona w trakcie codziennych czynności. Pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem jest ból pleców, który może mieć różne nasilenie – od tępego, przewlekłego dyskomfortu po ostry, rwący ból, który utrudnia poruszanie się.

Ból często promieniuje do kończyn dolnych, co wynika z ucisku na nerwy rdzeniowe. Pacjenci mogą odczuwać ból w pośladku, udzie, łydce, a nawet stopie. W zależności od lokalizacji przepukliny ból może być jednostronny lub obustronny. Towarzyszą mu często drętwienie, mrowienie, uczucie „przebiegających prądów” oraz osłabienie siły mięśniowej. W bardziej zaawansowanych przypadkach pacjenci skarżą się na trudności w podnoszeniu stopy, osłabienie nogi lub problemy z utrzymaniem równowagi.

W skrajnych przypadkach przepuklina może doprowadzić do poważnych objawów neurologicznych, takich jak zaburzenia czucia w okolicy krocza, nietrzymanie moczu lub stolca oraz całkowity niedowład kończyn dolnych. Są to objawy tzw. zespołu ogona końskiego, który stanowi stan nagły i wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej.

Jak wygląda przepuklina kręgosłupa:

Podczas przepukliny kręgosłupa, zmiany zachodzą w strukturze krążka międzykręgowego. Krążek, który normalnie składa się z elastycznego pierścienia (annulus fibrosus) i miękkiego jądra (jądro miażdżyste), ulega uszkodzeniu. W wyniku tego uszkodzenia jądro miażdżyste przemieszcza się na zewnątrz, co prowadzi do wypukłości lub pęknięcia pierścienia włóknistego. W wyniku tego procesu powstaje tzw. „przepuklina”, która może wywierać nacisk na okoliczne nerwy, co prowadzi do ich podrażnienia.

W obrazie rentgenowskim przepuklina nie zawsze jest widoczna, ale w badaniach obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny (MRI), można dostrzec przemieszczenie jądra miażdżystego oraz zmiany w kształcie i wysokości krążka międzykręgowego. Przepuklina często wiąże się z obniżeniem wysokości krążka, co może powodować zwężenie przestrzeni międzykręgowej i ucisk na nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego

Przyczyny powstawania przepukliny kręgosłupa

Przepuklina krążka międzykręgowego jest wynikiem długotrwałych procesów zwyrodnieniowych, które prowadzą do osłabienia struktury dysku. Głównymi czynnikami sprzyjającymi jej powstawaniu są przeciążenia mechaniczne oraz brak aktywności fizycznej.

Siedzący tryb życia, zwłaszcza wielogodzinne przebywanie w pozycji siedzącej, przyczynia się do stopniowego osłabienia mięśni stabilizujących kręgosłup. Brak ruchu powoduje, że dyski międzykręgowe nie są odpowiednio odżywiane, co prowadzi do ich degeneracji.

Nieprawidłowe nawyki ruchowe, takie jak częste dźwiganie ciężkich przedmiotów, nagłe skręty tułowia czy nieprawidłowa postawa ciała, dodatkowo przyspieszają proces niszczenia krążków międzykręgowych. Przeciążenia kręgosłupa wynikające z nadwagi również odgrywają istotną rolę – większa masa ciała oznacza większy nacisk na krążki międzykręgowe, co sprzyja ich uszkodzeniom.

Na rozwój choroby mogą mieć również wpływ czynniki genetyczne, które sprawiają, że niektóre osoby są bardziej podatne na zwyrodnienia i osłabienie struktur kręgosłupa.

Metody leczenia przepukliny kręgosłupa

Leczenie przepukliny krążka międzykręgowego zależy od stopnia zaawansowania zmian oraz nasilenia objawów. W większości przypadków można skutecznie kontrolować dolegliwości za pomocą metod zachowawczych, które mają na celu zmniejszenie bólu, poprawę stabilizacji kręgosłupa oraz zahamowanie dalszego postępu choroby.

Podstawą leczenia zachowawczego jest rehabilitacja i fizjoterapia. Odpowiednio dobrane ćwiczenia wzmacniają mięśnie przykręgosłupowe, poprawiają stabilizację i zmniejszają obciążenie uszkodzonych dysków. Terapia manualna, neuromobilizacja nerwów oraz masaże pomagają złagodzić napięcie mięśniowe i poprawić elastyczność struktur kręgosłupa.

W przypadku silnego bólu stosuje się leczenie farmakologiczne, które obejmuje leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. 

Jeśli metody zachowawcze nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, stosuje się nowoczesne techniki sonochirurgiczne, takie jak  kriolezja czy blokada zewnątrzoponowa. Dzięki tym metodom można zmniejszyć dolegliwości bez konieczności ingerencji chirurgicznej.

Leczenie operacyjne jest ostatecznością i rozważa się je tylko wtedy, gdy inne metody nie przynoszą poprawy, a pacjent zmaga się z poważnymi objawami neurologicznymi.

Przepuklina kręgosłupa to poważny problem, ale dzięki nowoczesnym metodom leczenia można skutecznie kontrolować objawy i uniknąć operacji. Kluczowe jest szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii i dbanie o zdrowie kręgosłupa na co dzień.